Med Aşiret Konfederasyonu

Med İmparatorluğu, MÖ 7. yüzyılda günümüz İran topraklarında kurulan ve Pers İmparatorluğu'nun temellerini atan önemli bir siyasi yapıdır. Medler, Hint-Avrupa kökenli bir halk olarak bilinir ve farklı aşiretlerin birleşmesiyle güçlü bir konfederasyon oluşturmuşlardır. Bu yazıda, Med İmparatorluğu'nun nasıl kurulduğunu, aşiretlerin nasıl birleştiğini ve imparatorluğun nasıl yükseldiğini inceleyeceğiz.

Tarihi Bağlam

Medler, MÖ 1000 yıllarında İran platosuna göç eden ve burada yerleşik düzene geçen bir topluluk olarak bilinmektedir. Asur İmparatorluğu'nun baskısı altında yaşayan Medler, zamanla organize olarak bağımsızlık mücadelesine girişmişlerdir. Bu süreçte, aşiretler arası dayanışma ve iş birliği büyük önem taşımıştır .

Med İmparatorluğu'nun ilk kralı olarak kabul edilen Deioces, tarihi kaynaklarda farklı isimlerle anılmaktadır: Deiokes (Δηιόκης) Yunanca, Daiukku Asurca ve Dahyuka Farsça telaffuzları bunlardan bazılarıdır. Medler, günümüz İran topraklarında ve özellikle İran Kürdistanı'nda yaşayan bir etnik grup olarak bilinmektedir. Deioces, altı Medyan kabilesini birleştirerek bu konfederasyonun ilk lideri olmuştur. 

Deioces'in İktidara Yükselişi

Herodot'un Tarih eserinde anlatıldığına göre, Deioces'in iktidara yükselişi ilginç bir şekilde başlamıştır. Medler, uzun süren iç savaşlar ve Asur baskısı altında kaotik bir dönemden geçmekteydi. Bu dönemde, Deioces adil yönetimi ve bilge kararlarıyla dikkat çekmiş ve halk arasında büyük saygı kazanmıştır.

Altı Medyan Kabilesi

Med konfederasyonu, farklı aşiretlerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bu aşiretler arasında en güçlü ve etkili olanları:

1. Busealar: Savaşçı özellikleriyle bilinen bir kabile.
2. Paretacenliler: Ekonomik ve ticari gücüyle öne çıkan bir kabile.
3. Struchates: Kültürel liderlikleri ve dini etkileriyle tanınan bir kabile.
4. Arizantlar: Ekonomik faaliyetleriyle bilinen bir kabile.
5. Budianlar: Sosyal ve kültürel yapılarıyla dikkat çeken bir kabile.
6. Magi: Dini liderlikleri ve rahiplik görevleriyle ünlü bir kabile .

Kuruluş Süreci

Med İmparatorluğu'nun kuruluş süreci, Asur İmparatorluğu'na karşı verilen bağımsızlık mücadelesiyle başlamıştır. Bu süreçte, Med aşiretleri Asur İmparatorluğu'nun zayıflamasını fırsat bilerek isyan etmişler ve başarılı bir şekilde bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Medler'in ilk önemli lideri Deioces'tir. Deioces, MÖ 700'lü yıllarda Med aşiretlerini birleştirmiş ve merkezi bir otorite kurmuştur .

Deioces'in ardından oğlu Phraortes, Med İmparatorluğu'nu daha da güçlendirmiş ve komşu halkları itaat altına almıştır. Phraortes'in ölümünden sonra tahta geçen Kyaxares (Keyhüsrev), Med İmparatorluğu'nun en parlak dönemini başlatmıştır. Kyaxares, Asur İmparatorluğu'na son darbeyi vuran lider olarak bilinir ve imparatorluğun sınırlarını genişletmiştir .

Yükseliş Dönemi

Kyaxares döneminde, Med İmparatorluğu Asur İmparatorluğu'nu tamamen yenerek Mezopotamya'da büyük bir güç haline gelmiştir. Kyaxares'in askeri reformları, orduyu güçlendirmiş ve merkezi otoriteyi sağlamlaştırmıştır. Ayrıca, Lidya Krallığı ile yapılan anlaşma ve Babil ile kurulan ittifaklar, Med İmparatorluğu'nun siyasi gücünü pekiştirmiştir .

Med İmparatorluğu'nun yükselişindeki bir diğer önemli faktör, zengin doğal kaynaklara sahip olmasıdır. İran platosunun verimli toprakları ve ticaret yollarının kontrolü, ekonomik olarak imparatorluğun güçlenmesine katkıda bulunmuştur.

Med İmparatorluğu, aşiret konfederasyonu olarak başlayan ve zamanla güçlü bir merkezi otoriteye dönüşen bir yapıya sahiptir. Med aşiretlerinin dayanışması, Asur İmparatorluğu'na karşı verilen bağımsızlık mücadelesi ve Kyaxares'in askeri ve siyasi liderliği, Med İmparatorluğu'nun kuruluşu ve yükselişindeki ana unsurlardır. 

Kaynakça

1. Curtis, V. S., & Stewart, S. (2007). The Age of the Medes. I.B. Tauris.
2. Briant, P. (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. Eisenbrauns.
3. Dandamayev, M. A., & Lukonin, V. G. (1989). The Culture and Social Institutions of Ancient Iran. Cambridge University Press.
4. Herodotus. Histories.
5. Roaf, M. (1990). Cultural Atlas of Mesopotamia and the Ancient Near East. Equinox.
6. Waters, M. (2014). Ancient Persia: A Concise History of the Achaemenid Empire, 550-330 BCE. Cambridge University Press.